"§ 3. Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, na ich obszarze działania, należy:

... 6) przygotowanie i zapewnienie działania systemu wykrywania i alarmowania oraz systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach,..."

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania szefa obrony cywilnej kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin

Jednym z przedsięwzięć realizowanych w ramach obrony cywilnej jest organizacja systemów alarmowania, które mają za zadanie ostrzegać ludność przed zagrożeniami wynikającymi z napadu powietrznego, skażeń promieniotwórczych i chemicznych (w tym od toksycznych środków przemysłowych - TSP), a także o klęskach żywiołowych, zagrożeniu środowiska w celu umożliwienia jej odpowiedniego zareagowania.

Do ogłaszania i odwoływania alarmów wykorzystuje się:

• syreny alarmowe wchodzące w skład scentralizowanych systemów alarmowania miast;
• rozgłośnie radiowe i ośrodki telewizyjne;
• radiowęzły radiofonii przwodowej;
• syreny alarmowe nie włączone do miejskich systemów alarmowania (syreny zakładów pracy, ochotniczych straży pożarnych, itp.)
• zastępcze środki alarmowania (syreny ręczne, pojazdy z urządzeniami nagłaśniającymi, gongi, dzwony kościelne, itp.).

Ewakuacja ludności jest jednym ze środków zbiorowej ochrony ludności i ma na celu ochronę życia i zdrowia ludzi, zwierząt, ratowanie mienia, w tym zabytków ruchomych oraz ważnej dokumentacji, w przypadku wystąpienia wszelkiego rodzaju zagrożeń.
Konieczność jej przeprowadzenia może mieć miejsce w różnych stadiach niebezpiecznego zdarzenia. W praktyce najczęściej przeprowadza się ewakuację osób poszkodowanych lub bezpośrednio zagrożonych (także ich zagrożonego mienia) po wystąpieniu niebezpiecznego zdarzenia (np. pożaru, wybuchu lub innego miejscowego zagrożenia) w obiektach lub zagrożonym terenie.
Ewakuacja może mieć charakter prewencyjny, tzn. być prowadzona z terenów i obiektów, w stosunku do których stwierdzono symptomy zbliżającego się zagrożenia, np. związanego z rozprzestrzenianiem się zaistniałych zdarzeń niebezpiecznych (powódź, katastrofa chemiczna) i w takim przypadku mówimy o ewakuacji doraźnej.

Rodzaje ewakuacji

Ewakuacja I stopnia - prowadzona jest po wystąpieniu pożaru lub innego niebezpiecznego zdarzenia miejscowego (wybuchu, awarii technicznej, chemicznej itp.) w celu ratowania życia i zdrowia osób poszkodowanych lub znajdujących się w strefie bezpośredniego zagrożenia, ratowanie życia zwierząt oraz mienia, w tym zabytków i ważnej dokumentacji.
Ponieważ ewakuacja I stopnia ma najczęściej związek z działaniami w strefie bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia, do jej przeprowadzenia należy przewidzieć siły i środki podmiotów ratowniczych dysponujących odpowiednim wyposażeniem ochronnym oraz niezbędną wiedzą do wykonywania działań we wspomnianej strefie, przede wszystkim Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.
Ewakuacja II stopnia - prowadzona jest w związku z groźbą wystąpienia lub wystąpieniem zagrożeń wielkoobszarowych, innych niż zagrożenia militarne (np. powodzie, poważne awarie przemysłowe, zagrożenia radiacyjne, pożary obszarów leśnych itp.).
Cechą charakterystyczną ewakuacji II stopnia jest sytuacja, w której dostępna na co dzień ilość sił i środków jest niewystarczająca.
Ponieważ ewakuacja II stopnia dotyczy obszarów o zagrożeniu potencjalnym, do jej prowadzenia mogą być wykorzystane podmioty realizujące zadania w zakresie ochrony ludności nie dysponujące specjalistycznym sprzętem ochronnym oraz wiedzą niezbędną do wykonywania działań w strefie bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia.
Ewakuacja III stopnia - prowadzona w związku z zagrożeniami związanymi z zewnętrznym zagrożeniem bezpieczeństwa państwa (kryzysem polityczno-militarnym) oraz wojną.
W ramach ewakuacji III stopnia wyróżnia się następujące jej warianty:

• organizację ewakuacji z rejonów (miejsc), które należy opuścić z punktu widzenia interesu prowadzania działań przez Siły Zbrojne;
• organizację ewakuacji ludności, która wyrazi chęć opuszczenia obszarów potencjalnie zagrożonych prowadzeniem działań militarnych;
• samoewakuację ludności.

Zadania w zakresie przygotowania i przeprowadzenia ewakuacji oraz przedsięwzięć z nią związanych - to zapewnienie warunków do przetrwania ewakuowanej ludności, organizowanie i zapewnienie środków transportu na potrzeby ewakuacji, ochronę ewakuowanego mienia, ochronę i zabezpieczenia mienia pozostawionego, realizowane są przez wiele podmiotów, których kompetencje określone są w szeregu aktach prawnych, których adresatami są:

• właściciele, użytkownicy lub zarządcy obiektów i terenów, zobowiązani do przygotowania procedur ewakuacji;
• organy administracji publicznej wszystkich szczebli, odpowiedzialne za ochronę ludności na administrowanym terenie;
• organy administracji publicznej wszystkich szczebli, odpowiedzialne za ochronę ludności na administrowanym terenie;
• kierownicy służb, inspekcji, straży realizujący zadania w zakresie ewakuacji.

Podmioty zobowiązane do udziału w działaniach związanych z ewakuacją, ich zadania, kompetencje i akty prawne regulujące działania w zakresie ewakuacji.

W przypadku tego typu przedsięwzięć konieczna jest właściwa koordynacja realizowana w ramach tych działań.
Właściwa koordynacja jest warunkiem skutecznego przeprowadzenia ewakuacji, którą można osiągnąć poprzez:

• scharakteryzowanie (zdefiniowanie) różnych rodzajów ewakuacji;
• wskazanie (zestawienie) podmiotów zobowiązanych do udziału w działaniach związanych z ewakuacją, zadania i kompetencje wraz ze wskazaniem aktów prawnych;
• wskazanie rodzajów przedsięwzięć, które powinny być zrealizowane w przedmiotowym zakresie;
• wskazanie mechanizmów, w ramach których powinna odbywać się koordynacja działań w zakresie przygotowania, prowadzenia oraz logistycznego zabezpieczenia ewakuacji.