Od 1 lipca br. zmiany w zasadach pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy

https://duw.pl/pl/dla-mediow/aktualnosci/19503,Od-1-lipca-br-zmiany-w-zasadach-pomocy-uchodzcom-wojennym-z-Ukrainy.html

Już od poniedziałku, 1 lipca br. zmieniają się przepisy tzw. ustawy pomocowej (Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa). Przedłużona zostanie legalność pobytu w Polsce obywateli Ukrainy.

Nowe regulacje obejmą również narzędzia wsparcia osób objętych ochroną czasową. Przepisy przygotowało MSWiA we współpracy z innymi resortami - MRPiPS, MEN, MZ, MC, MI, MF oraz KPRM. Są one efektem szerokich konsultacji z organizacjami pozarządowymi, samorządowcami oraz instytucjami państwowymi. 

– Polska już w pierwszych godzinach po rosyjskim ataku na Ukrainę pokazała swoją solidarność. Otworzyliśmy nasze serca, a tysiące kobiet, dzieci i osób starszych znalazły u nas bezpieczne schronienie i niezbędną pomoc. Pomagaliśmy, pomagamy i nadal będziemy pomagać uchodźcom wojennym – powiedział wiceminister Maciej Duszczyk. 

Podsekretarz stanu w MSWiA odniósł się także do wprowadzanych zmian w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy. – Dotychczasowe rozwiązania ustawowe sprawdziły się i wypełniły swoje zadania. Uchodźcy wojenni odnaleźli się w naszym kraju - kształcą się, pracują, rozwijają. W coraz większym stopniu stają się członkami naszych lokalnych społeczności. Nie zapominamy jednak o tych, którzy samodzielnie nie są w stanie funkcjonować. Mogą oni nadal liczyć na nasze wsparcie – podkreślił. 

Przepisy obowiązujące od 1 lipca br. przedłużają legalność pobytu obywateli Ukrainy w Polsce do 30 września 2025 r. Uchodźcy wojenni nadal będą mogli liczyć na wsparcie w zakresie zakwaterowania, lecz będzie ono w kilku kwestiach inne niż oferowane do tej pory. Wynika to z konieczności dostosowania legislacji do wyzwań z jakimi mamy obecnie do czynienia, a które są inne niż te z 2022 czy nawet 2023 roku. Przykładowo od najbliższego poniedziałku zakwaterowanie uchodźców wojennych będzie możliwe tylko w obiektach zbiorowego zakwaterowania prowadzonych na polecenie wojewodów.

Rozwiązania obowiązujące od 1 lipca br. zakończą zatem okres, za który wypłacane będzie świadczenie pieniężne za zakwaterowanie i wyżywienie obywatela Ukrainy w lokalach prywatnych. Świadczenie to miało charakter nadzwyczajny i z czasem utraciło swoje pierwotne znaczenie. Do końca lipca można składać wnioski o rekompensatę poniesionych do 30 czerwca br. kosztów zakwaterowania i wyżywienia uchodźców. Wnioski złożone w tym okresie będą rozpatrywane na dotychczasowych warunkach. 

W ostatnich miesiącach maleje liczba wnioskodawców o to świadczenie, a pula wolnych miejsc w obiektach zbiorowego zakwaterowania rośnie. Stąd decyzja o zakończeniu tej formy pomocy. Natomiast obywatele Ukrainy, którzy nadal będą wymagali wsparcia mogą się zgłaszać do właściwego miejscowo wojewody, który udzieli im tego wsparcia. Wskaże im wolne miejsce w obiekcie zbiorowego zakwaterowania, dostosowanym do potrzeb danego uchodźcy.

Taki wniosek powinien być składany bezpośrednio do urzędu wojewódzkiego. Numery infolinii dla uchodźców z Ukrainy potrzebujących wsparcia zostały opublikowane na stronie MSWiA oraz stronach urzędów wojewódzkich.

W naszym kraju nadal funkcjonują różnego rodzaju obiekty zbiorowego zakwaterowania, w tym te przeznaczone np. dla grup wymagających specjalnych warunków.

Wsparcie dla uchodźców z niepełnosprawnościami

Na wsparcie mogą nadal liczyć osoby z niepełnosprawnościami, które uciekły przed wojną w Ukrainie. Zgodnie z nowymi przepisami, każdy wojewoda będzie mógł podpisać z organizacjami pożytku publicznego dodatkową umowę. Zagwarantuje ona zakwaterowanie osobom z niepełnosprawnościami, ich opiekunom i osobom starszym na specjalnych warunkach.

Wymóg dotyczący minimalnej liczby osób (10), które muszą znajdować się w danym obiekcie zbiorowego zakwaterowania nie dotyczy także obiektów, które są własnością lub przedmiotem trwałego zarządu jednostek sektora finansów publicznych. Organizacja pożytku publicznego, aby podpisać taką umowę z wojewodą musi istnieć minimum 24 miesiące.

Konsultacje i wprowadzanie zmian

Rozwiązania zostały wypracowane podczas konsultacji społecznych z organizacjami, wspierającymi uchodźców. W MSWiA zorganizowano spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele międzynarodowych i polskich organizacji pozarządowych (ponad 40 organizacji), ambasady Ukrainy i poszczególnych resortów.

Do rozwiązań odniosła się także Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. Przepisy uzyskały jej pozytywną opinię. Po przyjęciu ustawy przez Sejm, powołano grupę roboczą, złożoną z przedstawicieli urzędów wojewódzkich i MSWiA. Grupa opracowała rekomendacje dotyczące przesłanek humanitarnych do zwalniania z partycypacji w kosztach zakwaterowania w ośrodkach oraz omówiła kwestie związane ze stosowaniem znowelizowanych przepisów. Dotychczas odbyło się pięć takich spotkań konsultacyjnych. W ostatnim z nich wzięli również udział przedstawiciele MF, MRPiPS, MEN, UdsC oraz Straży Granicznej.

Najczęstsze pytania i odpowiedzi (Q&A) dotyczące zmian w zasadach pomocy uchodźcom wojennym z Ukrainy 

Czy obywatele Ukrainy, którzy uciekli przed wojną mogą nadal legalnie przebywać w Polsce?

Tak. Przepisy obowiązujące od 1 lipca br. przedłużają legalność pobytu obywateli Ukrainy w Polsce do 30 września 2025 r. 

Czy obywatele Ukrainy nadal mogą liczyć na wsparcie w postaci zakwaterowania?

Tak, zmienia się tylko forma tej pomocy. Kontynuowana będzie tylko jedna forma zakwaterowania, w obiektach prowadzonych na polecenie wojewodów. Ograniczony został także katalog sytuacji, w których taka forma wsparcia może zostać udzielona całkowicie bezpłatnie.

Czy nadal mogę otrzymać świadczenie pieniężne za zakwaterowanie i wyżywienie obywatela Ukrainy po 1 lipca?

Nie. 30 czerwca br. zakończy się okres, za który można otrzymać wsparcie na podstawie art. 13 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Świadczenie to miało charakter nadzwyczajny i z czasem utraciło swoje pierwotne znaczenie.

Nadal udzielam zakwaterowania i wyżywienia osobom, które uciekły przed wojną na Ukrainie. Do kiedy mogę jeszcze złożyć wniosek o rekompensatę poniesionych kosztów?

Do końca lipca można składać wnioski o rekompensatę poniesionych do 30 czerwca br. kosztów zakwaterowania i wyżywienia uchodźców. Wnioski złożone w tym okresie będą rozpatrywane na dotychczasowych warunkach. 

Dlaczego zrezygnowano z tego świadczenia?

W ostatnich miesiącach maleje liczba wnioskodawców o to świadczenie, a pula wolnych miejsc w obiektach zbiorowego zakwaterowania rośnie. Właściwe jest więc kontynuowanie jednego systemu wsparcia w zakresie zakwaterowania, który w znacznie większym stopniu może być monitorowany przez organy administracji publicznej w celu zapewnienia pomocy dla uchodźców wojennych z Ukrainy.

Co z osobami, które będą potrzebowały wsparcia po wejściu w życie nowych przepisów?

Obywatele Ukrainy, którzy nadal będą wymagali wsparcia mogą się zgłaszać do właściwego miejscowo wojewody, który udzieli im pomocy. Wskaże im wolne miejsce w obiekcie zbiorowego zakwaterowania, dostosowanym do potrzeb danego uchodźcy. Można to zrobić przez ogólnie dostępne infolinie.

Czy w Polsce nadal działają ośrodki zbiorowego zakwaterowania?

Tak. Na terenie kraju funkcjonują różnego rodzaju obiekty zbiorowego zakwaterowania, w tym obiekty przeznaczone np. dla grup wymagających specjalnych warunków.

Jestem obywatelem Ukrainy i potrzebuję skorzystać z obiektu zbiorowego zakwaterowania. Gdzie powinienem się zgłosić?

Taki wniosek powinien być składany bezpośrednio do urzędu wojewódzkiego. Numery infolinii dla uchodźców z Ukrainy potrzebujących wsparcia zostały opublikowane na stronie MSWiA oraz stronach urzędów wojewódzkich.

Co z osobami z niepełnosprawnościami, które uciekły przed wojną?

Mogą liczyć na wsparcie. Właściwy miejscowo wojewoda wskaże im wolne miejsce w obiekcie zbiorowego zakwaterowania, dostosowanym do jego potrzeb. Każdy wojewoda będzie mógł podpisać także z organizacjami pożytku publicznego dodatkową umowę, która zagwarantuje zakwaterowanie osobom z niepełnosprawnościami, ich opiekunom i osobom starszym w ośrodkach poniżej 10 osób. Wymóg dotyczący minimalnej liczby osób nie dotyczy także obiektów, które są własnością lub przedmiotem trwałego zarządu jednostek sektora finansów publicznych.

Ważne: organizacja pożytku publicznego, aby podpisać umowę musi istnieć minimum 24 miesiące.

Czy nowe regulacje były konsultowane z organizacjami pozarządowymi, które pomagają uchodźcom?

Tak. Rozwiązania zostały wypracowane podczas konsultacji społecznych z organizacjami, wspierającymi uchodźców. W MSWiA zorganizowano spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele międzynarodowych i polskich organizacji pozarządowych (ponad 40 organizacji), ambasady Ukrainy i poszczególnych resortów.

Czy w pracach nad tymi zmianami uczestniczyli przedstawiciele samorządów?

Do rozwiązań odniosła się także Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. Przepisy uzyskały jej pozytywną opinię.

Jak przebiega wdrażanie nowych rozwiązań?

Po przyjęciu ustawy przez Sejm, powołano grupę roboczą, złożoną z przedstawicieli urzędów wojewódzkich i MSWiA. Grupa opracowała rekomendacje dotyczące przesłanek humanitarnych do zwalniania z partycypacji w kosztach zakwaterowania w ośrodkach oraz omówiła kwestie związane ze stosowaniem znowelizowanych przepisów.